فرهنگ نامه ادب (فارسی)

پيشگفتار

فرهنگ ‏نامه، كتابى است كه در آن، دانش، فرهنگ‏[۱] و حكمت باشد.

فرهنگ ‏نامه ادب‏، قطره ‏اى ديگر از درياى بيكران علوم و معارف ناب اسلامى و مَدخَلى‏[۲] ديگر از دانش‏نامه ميزان‏ الحكمه‏ است كه به صورت مستقل، منتشر مى‏شود. در اين دانش‏نامه، واژه‏ها و اصطلاحاتى كه در قرآن و احاديث، كاربرد فرهنگى گسترده ‏اى دارند، به ترتيب الفبايى، با نظمى نوين و با ذكر نمونه كاربردها (شواهد)، معناشناسى و تحليل و تبيين مى‏ گردند. در لابه ‏لاى اين دانش‏نامه، برخى مَدخل‏ها، از كاربرد فرهنگى ويژه و بَسامد استفاده بالايى برخوردارند. بدين معنا كه عموم مسلمانان و يا گروه‏هاى خاصّى از آنان، به صورت شبانه ‏روزى و گسترده، با آنها، سر و كار دارند. از اين رو، به منظور تصحيح و تقويت فرهنگ عمومىِ جوامع اسلامى، ضرورى است معارف مربوط به اين گونه واژه‏ ها و اصطلاحات، به صورت كتابِ همراه، و كتاب راهنما، در اختيار همگان قرار گيرد.

با اين نگاه، مَدخَل‏هايى از اين دست- كه گفتيم-، به صورت‏ كتاب‏هايى مستقل و در اندازه ‏هايى كه حمل و مطالعه آن آسان باشد، در اختيار علاقه‏ مندان قرار مى‏ گيرند.

گفتنى است كه در اين سلسله آثار، براى آنچه مربوط به رفتار يا احوال خاص ‏است (مانند: ادب، اذان، شادى و آرزو)، نام «فرهنگ ‏نامه» و براى آنچه مربوط به گروه‏هاى اجتماعى (مانند: بسيجيان، جوانان و كودكان) مى ‏شود و يا آموزه‏ هاى حكيمانه پيشوايان بزرگ اسلام يا حكماى بزرگ الهى (چون لقمان حكيم) را ارائه مى ‏نمايد، نام «حكمت ‏نامه» را برگزيديم.

فرهنگ‏نامه ادب‏، نخستين كتاب از مجموعه فرهنگ ‏نامه‏ هايى است كه با هدف تصحيح و تقويت فرهنگ ارزش‏هاى رفتارى در دست تدوين ‏اند.

در اين فرهنگ ‏نامه، مسائل مهمى، مانند: تعريف ادب، انواع و مراتب ادب، نقش ادب در زندگى، خاستگاه‏ هاى ادب، آموزگاران ادب، روش ادب‏ آموزى ‏و آفات ادب آموزى از منظر قرآن‏و احاديث ‏اسلامى تبيين مى‏ گردد.

گفتنى است كه در تهيه و تدوين اين مجموعه، از همكارى فاضل ارجمند جناب آقاى عبد الهادى مسعودى بهره بردم. از ايشان و ديگر همكارانى كه در «پژوهشكده علوم و معارف حديث»، در ساماندهى اين اثر سهيم هستند، بويژه مترجم گران قدر آن، جناب آقاى حميدرضا شيخى- كه با ترجمه زيبا و دقيق خود، فهم آيات و روايات اين فرهنگ ‏نامه را براى پارسى زبانان ميسّر ساخت- صميمانه سپاس‏گزارم واز خداوند منّان، پاداشى در خور فضل و كرامت خود، براى آنان مسئلت دارم.

ربّنا! تقبّل منّا؛ إنّك أنت السميع العليم.

محمّد محمدى رى شهرى‏

 ۱۲ مهر ماه ۱۳۸۴

۲۹ شعبان ۱۴۲۶