حکمت نامه لقمان (عربی - فارسی)

معرفى اجمالى:

« حكمت‏نامه لقمان» اثر محمد محمدى رى‏شهرى، با همكارى مهدى غلامعلى و ترجمه جعفر آريانى، در سال ۱۳۸۵ ش، در موضوع شخصيت لقمان حكيم و كلمات حكيمانه او تأليف شده است.

انگيزه نگارش اين كتاب، ارائه اندرزهاى ارزنده مشهورترين حكيم در تاريخ اديان ابراهيمى، به صورتى نو و با كاربردى آسان مى‏باشد.( پيشگفتار، ص ۷)

شخصيت مشهور لقمان حكيم و توجه پيامبر اسلام و ائمه معصومين( ع) به بيان حكمت‏هاى او، همچنين جامعيّت و استناد مطالب اين كتاب، اهمّيت و جايگاه اين كتاب را روشن مى‏سازد.

ساختار:

كتاب براساس پيش‏گفتار، درآمد و ده فصل تنظيم شده است.

مؤلف، اين كتاب را با دسته‏بندى موضوعى حكمت‏هاى لقمان كه از منابع متعدد به دست آمده به شيوه نقلى محض، تأليف كرده است.

گزارش محتوا:

پيشگفتار شامل برشمارى فصول، حكمت‏هاى منسوب به لقمان، كه در هيچ يك از منابع يافت نشده و افسانه‏هاى مربوط به وى مى‏باشد.( پيشگفتار، ص ۷)

مؤلف در مقدمه‏اى با عنوان« درآمد»، معناى حكمت در قرآن و حديث را عبارت از مقدمات استوار علمى، عملى و روانى براى نيل به مقصد والاى انسانيت دانسته است. وى بر همين اساس، حكمت را به سه نوع علمى، عملى و حقيقى تقسيم مى‏كند و سرآمد حكيمان را انبياى الهى و اصياى آنان معرفى مى‏نمايد.( درآمد، ص ۱۳)

مؤلف در فصل يكم با عنوان« زندگى‏نامه لقمان» به بررسى تبار، تاريخ زندگى، شغل، شاگردان، طول عمر و آرامگاه وى با نقل اخبار تاريخى گوناگون و حتى متعارض پرداخته است. ايشان در ادامه به سؤالاتى چون پيامبرى لقمان؟ رمز دستيابى لقمان به حكمت؟ و همانندان لقمان در امت اسلامى؟ پاسخ گفته است.( متن كتاب، ص ۱۹)

فصل دوم شامل حكمت‏هاى لقمان در قرآن، به همراه اخبارى در موضوعات شرك، نقش اعمال، كارهاى بزرگ، تكبر و غرور مى‏باشد.( همان، ص ۳۶)

مؤلف در فصل سوم ده داستان حكيمانه لقمان را از منابع گوناگون جمع‏آورى كرده است.

در فصل چهارم حكمت‏هايى درباره علم و معرفت آمده است، كه در آن ارزش و نشانه‏هاى عقل و عالم، دانش‏آموزى و آداب آن، ارزش و فوائد علم، فضيلت دانشمند و ادب همنشينى با او و نكوهش علاقه به نادان و دشمنى با دانا، بررسى شده است.( همان، ص ۶۶)

نويسنده در فصل پنجم با عنوان« عوامل خودسازى»، حكمت‏هايى از لقمان پيرامون موضوعاتى چون نصيحت‏پذيرى، يقين، تواضع، جهاد با نفس، استغفار، تقوا، ذكر، توكّل، زهد، قناعت را بيان كرده است.( همان، ص ۸۸)

فصل ششم شامل حكمت‏هايى در باب آفت‏هاى خودسازى مانند ظلم، حسد، ريا، دروغ، بداخلاقى و نگاه حرام مى‏باشد.( همان، ص ۱۳۰)

در فصل هفتم آداب اخلاقى و اجتماعى مانند: آداب خنده، مشورت، خوردن، ميهمانى، داورى، فقر، سفر و انتخاب دوست در حكمت‏هاى لقمان ذكر شده است.( همان، ص ۱۴۶)

مؤلف در فصل هشتم و نهم به ترتيب، مثل‏هاى حكيمانه و حكمت‏هاى لقمان را در موضوعات گوناگون گردآورى نموده است.( همان، ص ۲۰۷ و ۲۱۵)

از آنجايى كه مؤلف، حكمت‏هاى لقمان در فصول گذشته را از لحاظ موضوعى و مباحث جزئى تدوين نموده بود، در فصل آخر بسيارى از آن حكمت‏ها را به صورت جامع و كامل از منابع اخبار بدون تقطيع و پراكندگى نقل نموده است.( همان، ص ۲۳۰)

وضعيت كتاب:

فهرست اجمالى كتاب، در ابتداى آن و فهرست‏هاى آيات، اشخاص، جمعيت‏ها و قبيله‏ها، مكان‏ها، منابع و فهرست تفصيلى كتاب در پايان كتاب آمده است.( همان، ص ۲۹۷)

پاورقى‏ها شامل آدرس آيات، احاديث، اشعار و منابع كتاب مى‏باشد.