اخلاق کریمانه

اخلاق کریمانه

در پرتو کلام امام حسن علیه السلام

ترویج معارف ناب اسلامی و آشنا ساختن عموم جامعۀ اسلامی با این معارف، یکی از اهداف مؤسسۀ علمی ـ فرهنگی دار الحدیث است که در کنار دو فعالیت اساسی دیگر یعنی تربیت متخصص در دانشگاه قرآن و حدیث، و تولید آثار علمی و تخصصی در پژوهشگاه قرآن و حدیث پی می گیرد. در بخش فعالیت های ترویجی که معاونت فرهنگی و ارتباطات این مؤسسه بدان مأمور است، تلاش می شود با استفاده از قالب های متنوع و روزآمد، در آشناتر کردن جامعه با معارف ناب اسلامی و نیز سرچشمه های آن معارف یعنی قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام گام برداشته شود. در این میان، تدوین آثاری کم حجم امّا پرمحتوا در برنامۀ معاونت فرهنگی و ارتباطات قرار گرفته است. ویژگی این آثار آن است که برای مخاطبان امروز که از وقت و حوصلۀ کمتری در مقایسه با مخاطبان چند دهۀ قبل برخوردارند سودمندتر است.

کتاب حاضر، یکی از آن آثار ترویجی و کم حجم است که از دو مزیت کلی برخوردار است: نخست آنکه حاوی شرح روان یکی از احادیث پرمحتوای امام حسن مجتبی علیه السلام است. این حدیث به نکات بسیار مهم و اساسی که در زندگی انسان کاربرد دارد اشاره کرده است. امید است خوانندۀ محترم، از این حدیث گران سنگ توشۀ گران بهایی بردارد و از صدف کتاب، مرواریدهای درخشانی از کلام آن امام همام علیه السلام صید کند. اما مزیت دوم آن، آشنایی بیشترِ خوانندگان گرامی با حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام از طریق مطالعۀ احادیث به یادگار مانده از ایشان است؛ زیرا به جرئت می توان گفت که در میان پنج تن آل عبا، امام مجتبی علیه السلام کمتر در کانون توجه شیعیان و محبّان اهل بیت علیهم السلام بوده است.

معاونت فرهنگی، ارتباطات و امور بین الملل

فروردین ۹۲

مقدمه

حدیث، در رتبة دومین منبع، و از نظر گستره و تبیین‌کنندگیِ احکام و معارف دین، نخستین منبع برای دستیابی به معارف دینی به شمار می‌رود. بی‌گمان، در کنار قرآن کریم، که نخستین و معتبرترین منبع برای دستیابی به معارف دینی است، سخن پیشوایان دینی، گنجینة پایان‌ناپذیر برای هر تشنة معارفی است. هر علاقه‌مندی، برای دستیابی به معارف ناب دینی، باید از سرچشمة گوارای حدیث بنوشد و از آن سرمست شود؛ چنان‌که به فرمودة پیشوای هشتمین علیه السلام اگر مردمان به درستیِ سخنان ما آگاه شوند، از ما پیروی خواهند کرد[۱] . این سخن گران‌سنگ، از گران‌بهایی و شفابخشیِ سخن معصومان علیهم السلام پرده برمی‌دارد و انگیزة تشنگان معارف ناب را به فراگیری و بهره‌مندی از سخنان آنان دوچندان می‌سازد. در این میان، گاه برخی متون ناب از سخنان به یادگارمانده از پیشوایان معصوم علیهم السلام در روشنگری و هدایت به سوی نورانیت مطلق، نقش چشمگیری دارد و در میان سخنان آنان، نظرها را بیشتر جلب می‌کند و دیدگان هر بیننده‌ای را خیره‌تر می‌سازد.

این نوشتار تلاشی صادقانه، اما ناچیز، در جهت معرفی یکی از آن بیانات شاخص و شرح یکی از تأثیرگذارترین سخنان سبط اکبر پیامبر خدا صلی الله علیه وآله و دومین امام شیعیان، امام حسن مجتبی علیه السلام است. این سخن دلنشین در توصیف ویژگیهای انسان وارسته و پارسا و الهی است و کلیدهایی به جویندگان هدایت، برای زندگی انسانی و الهی به دست میدهد. آنگاه به دلیل برادر دانستن این چنین شخصی از سوی آن امام بزرگوار که سمبل حلم و رأفت و کرم و بخشش بود، در مطلع سخن؛ و کریمه توصیف کردن سجایای اخلاقی او، در پایان سخن، اخلاق کریمانه، در پرتو کلام امام حسن مجتبی علیه السلام نامیده شد. باشد که از این سخن نورانی، نورانیت برگیریم و با عمل به بندبند آن به مقام برادری با آن امام همام دست یابیم و روش و شیوة زندگی خود را بر مبنای الگویی که در این حدیث گران‌سنگ و دیگر احادیث نورانی پیشوایان دینی تبیین شده قرار دهیم. هدف دیگر نگارندة این اثر کوچک، آشنایی بیشتر شیفتگان اهل بیت علیهم السلام با امام حسن مجتبی علیه السلام بوده است که به‌حق میتوان ادعا کرد که حضرتش در بین پنج تن آل عبا علیهم السلام غریبترین است.

محمدتقی سبحانی نیا

۱۳ذی‌الحجه ۱۴۳۳

آبان ۱۳۹۱

مصادف با عید سعید غدیر